Endoskopik Sinüs Cerrahisi (ESC), sinüs hastalıklarının cerrahi tedavisinde kullanılan güncel tekniktir. Bu yöntemde, dışarıdan herhangi bir kesi yapılmadan, burun deliklerinden yerleştirilen endoskoplar sayesinde cerrahi alan detaylı olarak görüntülenir. Ardından, özel aletler kullanılarak sinüslerdeki patolojilere müdahale edilir.
ESC, günümüzde kronik sinüs iltihapları başta olmak üzere, sinüs tümörleri, ön kafa kaidesi yaralanmaları, travmaya bağlı göz çukuru hasarları, beyin omurilik sıvısı (BOS) kaçakları ve görme siniri basısı gibi durumların tedavisinde yaygın olarak uygulanmaktadır.
Endoskopik cerrahi minimal cerrahi travma avantajı sayesinde, gözyaşı kesesi ameliyatları (Dakriyosistorinostomi) ve hipofiz bezi tümörlerinin cerrahi tedavisinde (Endoskopik hipofizektomi) de giderek daha fazla tercih edilmektedir.
Endoskopik sinüs ameliyatları, burun çevresindeki sinüs bölgelerinin darlığı, karmaşık anatomi ve beyin, gözler, görme sinirleri, gözyaşı kanalları, şah damarları gibi önemli organ komşulukları nedeniyle yüksek teknik beceri, eğitim ve tecrübe gerektirir.
Kronik Sinüs Hastalıklarında ESC Uygulamaları
Kronik sinüs hastalıklarında uygulanan endoskopik ameliyatlarda başlıca şu işlemler yapılır:
- İltihaplı dokuların/poliplerin temizlenmesi
- Sinüsleri burna bağlayan boşalma kanallarının açılarak genişletilmesi
- Konka bülloza, birden fazla sinüs boşalma deliği (aksesuar ostium), anormal mukoza temas bölgeleri gibi anatomik sorunların düzeltilmesi
Endoskopik sinüs cerrahisi sırasında özellikle navigasyon, balon ve mikro-debrider gibi teknolojik cihazların kullanıldığı ameliyatlarda, hasta ve cerrahın konforu için genellikle genel anestezi tercih edilir.
Ameliyat süresi, patolojinin yaygınlığına ve aynı ameliyatta burun içi eğikliği düzeltilmesi, estetik burun cerrahisi, burun eti küçültülmesi, anatomik varyasyonların düzeltilmesi gibi ek müdahalelerin olup olmamasına göre değişir. Tek bir sinüse müdahale yaklaşık 15 dakika sürerken, tüm sinüsleri tutan hastalıklarda bu süre iki saati geçebilir.
Nadir durumlar dışında, sinüs cerrahisi sonrasında burun içine tampon konulmaz ve hastalar burundan rahat nefes alabilirler. Ameliyat sonunda, orta burun etinin altındaki ameliyat bölgesine kanamayı ve iyileşme sırasında oluşabilecek doku yapışmalarını engellemek amacıyla yerleştirilen özel tamponlar ve çeşitli materyaller burun solunumunu olumsuz etkilemez.
Endoskopik Sinüs Ameliyatı Sonrası Bakım
Ameliyat sonrasında genellikle ciddi bir tıkanıklık ya da ağrı şikayeti olmaz ve basit ağrı kesiciler yeterli olur. Hastaların ameliyat günü hastanede kalması önerilmekle birlikte, ameliyatın içeriğine göre aynı gün taburculuk da mümkündür.
Ameliyat sonrasında antibiyotik tedavisine en az 10 gün devam edilmesi önerilir; gerekli durumlarda bu süre uzatılabilir veya ek ilaçlar eklenebilir. Burnun mekanik olarak temizlenmesini ve mukozayı nemlendirmeyi sağlayan, genellikle steril tuzlu su içeren spreyler, kabuklanmalar geçene kadar kullanılmalıdır. Alerjik ve polipli hastalarda ameliyat sonrasında kortizon içeren spreylere ve polip oluşum riskini azaltan ilaçlara başlanır. Alerjik mantar sinüziti düşünülen hastalara ameliyat sonrasında ağız yoluyla mantar tedavisi de önerilebilir.
Endoskopik sinüs ameliyatları sonrasında 3-4 kez pansuman yapılır. İkinci haftanın sonunda yapılan ilk detaylı pansumanda burun ve sinüs drenaj kanallarında oluşan kabuklar temizlenir, sinüs içine yapışmayı önleyici materyaller konulmuşsa bunlar alınır ve enfeksiyon kontrolü yapılır. İlk pansumanın doğru yapılması, ameliyatın başarısı açısından oldukça önemlidir. Hastaların yapılan ameliyatın boyutuna göre iyileşme tamamlanana kadar 7-10 günlük aralıklarla kontrollere gelmeleri gerekir.
Endoskopik Sinüs Cerrahisinde Komplikasyon Riski Taşıyan Özel Durumlar
Bazı özel durumlarda endoskopik sinüs ameliyatının zorluk derecesi ile birlikte başarısızlık veya komplikasyon ihtimali artabilir. Bu özel durumlar şunlardır:
- Ameliyat sırasında dokularda aşırı kanama
- Sinüslerde ileri derecede iltihap olması
- Özellikle damarsal içeriği fazla olan tümörlerin ameliyatları
- Hipertansiyon
- Pıhtılaşma bozuklukları (Kanama diatezleri) / Aspirin kullanımı
- Anatominin önceki ameliyat / travma nedeniyle değişmiş olması
- Önceki ameliyatlara bağlı sert iyileşme dokusu oluşmuş olması
- Normal anatomiyi değiştiren yaygın polipler
- Paranazal sinüs içi / dışı tümörler
- Anatomik değişiklikler (varyasyonlar)
- Arka etmoid, sfenoid, frontal sinüslere yönelik ameliyatlar
Endoskopik sinüs ameliyatları sırasında veya sonrasında bazı minör ve majör komplikasyonlar görülebilir. En önemli komplikasyonlar şunlardır:
- Aktif kanama
- İntraorbital (göz içi) kanama
- Karotis (şah damarı) yırtılması
- Orbita (göz çukuru) travması
- Endoftalmi (gözün geriye yer değiştirmesi)
- Gözde hareket bozukluğu ve çift görme (diplopi)
- Nazolakrimal kanal (gözyaşı kanalı) travması
- Beyin omurilik sıvısı kaçağı
- Kafa içi komplikasyonlar (apse, menenjit, beyin içine hava kaçması (pnömosefali))
- Hipofiz bezi hasarı
Sinüs Ameliyatlarında Bilgisayar Teknolojisi (Cerrahi Navigasyon)
Cerrahi navigasyon, özel bir cihaz ve yazılım yardımıyla paranazal sinüs cerrahisi sırasında kullanılan cerrahi aletlerin sinüs anatomisi içindeki yerlerinin, ameliyat öncesi çekilen sinüs tomografisi görüntüleri üzerinde, gerçek zamanlı, üç boyutlu ve 1 mm'den daha az hata payıyla takip edilebilmesini sağlayan bir teknolojidir.
Bu teknoloji, endoskopik sinüs ameliyatlarının daha güvenli yapılmasını sağlar. Tüm hastalıklı bölgelere kontrollü bir şekilde müdahale edilmesini sağlayarak ameliyatın başarı şansını önemli ölçüde artırır. Özellikle komplikasyon riski yüksek olan özel durumlarda bu riskin ortadan kalkmasında son derece faydalıdır.
Balon Sinoplasti Teknolojisi
Kronik sinüs enfeksiyonlarının oluşmasındaki en önemli faktör, sinüslerde üretilen mukus salgısının burun içine aktarılmasını sağlayan küçük kanalların (ostium) tıkanması, salgıların sinüs içinde birikmesi ve sinüs havalanmasının bozulmasıdır.
Balon sinoplasti tekniği, sinüslerin tıkalı veya daralmış boşalma kanallarının, bu bölgedeki dokuları kesip çıkarmadan, sadece balon kullanılarak genişletilmesi yoluyla sinüs havalanmasının ve mukusu boşaltma fonksiyonunun yeniden sağlanması prensibine dayanır.
