Östaki Borusu (Tüpü) Nedir? | Prof. Dr. Teoman Dal

Bu videoda tüpü ya da borusu olarak adlandırılan ve orta kulak boşluğu ile burnun arka kısmındaki geniz bölgesi arasında bağlantı sağlayan kanalın yapısından fonksiyonlarından ve en sık karşılaşılan problemlerinden bahsedeceğim. Siz de kulaklarınızda sürekli ya da ara ara olan basınç ya da tıkanıklık hissi veya özellikle hızla yükseklik değişikliği olan durumlarda uçuş sırasında ya da suya dalmaya çalışırken ortaya çıkan tıkanıklık sorunlar yaşıyorsanız bu videonun yaşadığınız problemlerin nedenini daha iyi anlamanıza yardımcı olacağını düşünüyorum. Dış ortamdan gelen ses dalgaları, dış kulak kanalına girdikten sonra kanalın sonundaki kulaklarına ulaşarak zarda titreşime neden olurlar. Bu titreşim kulak zarı arkasında yer alan orta kulak boşluğundaki küçük kemikçikler yolu ile işitme sinirinin bulunduğu iç kulağa aktarılır. Üsttaki borusu ya da üstteki küpü adı verilen kanal ise normal şartlarda hava ile dolu olan orta kulak boşluğunun burnun en arka kısmındaki olarak adlandırdığımız geniz bölgesiyle bağlantısını sağlar. Ortalama uzunluğu üç buçuk santimetre kadar olan öltaki tüpünün orta kulak tarafındaki üçte birlik kısmı kemik, geniz tarafındaki üçte ikilik kısmı ise kıkırdak yapıdadır. Doğal pozisyonunda içinde hava ya da sıvı geçişi olmayacak şekilde kapalı olarak duran üsttaki tüpü çevresindeki kasların yutkunma hareketi sırasında kasılmasıyla açılır. Ve orta kulak ve geniz arasında hava geçişine imkan vererek hem orta kulak havalanmasını hem de basıncın eşitlenmesini sağlar. Tüpünün temel fonksiyonları orta kulaktaki hava basıncının dış ortam basıncıyla dengelemek, orta kulakta biriken sıvıları geniz bölgesine aktarmak, aynı zamanda orta kulağa burun ve geniz tarafından gelen salgı ve enfeksiyon etkenlerinden korumaktır. Normal fizyolojide orta kulak boşluğundaki havada bulunan litrojenin nitrojen yoğunluğu daha az olan orta kulak mukozası ve kana doğru geçiş yapması, orta kulakta negatif basınca yani bir vakuma sebep olur. Orta kulakta bulunan ve basıncı algılayan sinirlerin negatif basınca bağlı olarak uyarılmasıyla oluşan yutkunma refleksi sırasında kasılan kaslar kapalı pozisyonda duran tüpünü açarlar. Ve sonuçta orta kulağa genizden hava girişi ve dış ortamda basınç eşitlenmesi sağlanır.

Bu döngü ise gün içerisinde sürekli olarak tekrar eder. Normal olarak kapalı durumda olup gerektiği zaman açılacak şekilde işlev gören fonksiyonlarında iki farklı tipte problem görebiliriz. Bunlar içinde sıkı rastlanılan tüpünün tıkalı olması ve basınç eşitleme fonksiyonunu yapamaması şeklindeki fonksiyon bozukluklarıdır. Diğer tip fonksiyon bozukluğu ise patiolisostaki olarak adlandırdığımız prostakit tüpünün sürekli açık halde bulunmasıdır. Özteki tüpünün sürekli açık olması nispeten daha az gördüğümüz bir problemdir. Bu durum östekli tüpünün yapısal olarak geniş olması ya da hızla kilo verme sonucu çevresindeki yağ dokularının azalması gibi nedenlerle izlenebilir. Sürekli açık olması salgıların ve enfeksiyon etkenlerinin genizden orta kulağa geçmesine bağlı şikayetler yanında kulakta basınç hissi, nefes alıp verme sırasında kulağa hava girip çıkmasının yarattığı rahatsızlık ve otofoni olarak adlandırdığımız kişinin kendi sesini duyması gibi şikayetlere neden olur. Daha sık karşılaştığımız tıkanma şeklindeki fonksiyon bozukluklarında ise orta kulak basıncının dış ortam basıncıyla ideal şekilde eşitlenememesi sonucunda tıkanıklığın ciddiyetine göre sürekli mevcut olan ya da özellikle dış ortam basıncında belirgin değişikliğe neden olan hızlı irtifa değişimleri ve uçuş ya da su altı dalışı gibi durumlarda ortaya çıkan kulakta dolgunluk hissi, kulak çınlaması, kulak tıkanıklığı, işitme azlığı gibi şikayetler izlenir. Öztaki tüpünün tıkanıklık şeklindeki fonksiyon bozukluklarına neden olan farklı etkenler vardır. Bunlar içerisinde en sık gördüklerimiz tüpün içersini döşeyen mukozada üst solunum yolu enfeksiyonları, alerjik reaksiyonlar ya da burun ve sinüs enfeksiyonlarına bağlı olarak oluşan ödem ve kalınlaşma sonucu tüplümeninin daralması, tüpü komşuluğunda yapılan cerrahi işlemler sırasında oluşan hasarlar ya da özellikle geniz bölgesindeki tümör ve kitlelerin neden olduğu baskı olmakla beraber tıkanıklıklar bir neden olmadan anatomik ve yapısal özelliklere bağlı olarak da oluşabilir.
Ciddi ve kronik kanal tıkanıklığı olan hastalarda orta kulakta negatif basınç yani vakum etkisinin uzun süre devam etmesi sonucu dokulardan çekilen sıvının orta kulakta toplanması kulaklarının orta kulağa doğru çekilmesi, kulaklarının orta kulak yapılarına yapışması, kulaklarında içeri doğru cepleşme ve takiben ciddi kronik orta kulak iltihaplarının oluşması gibi problemler izlenebilir. Hafif düzeydeki fonksiyon bozukluğu olan hastalarda ise normal zamanlarda belirgin bir problem yaşanmazken şikayetler östek kanalımı kozasında ödem ve şişmeye neden olan enfeksiyonlar ya da alerjik reaksiyonlar sırasında veya sadece dış ortam basıncında kısa sürede önemli değişiklik olan uçak seyahatleri suya dalış gibi durumlarda ortaya çıkabilmektedir. Fonksiyon bozukluklarının tanısında kulak muayene bulguları özellikle uzun dönemde ileri derecede tıkanık problemi olan hastalarda oldukça yardımcıdır. Ancak şikayetleri ara ara ve genellikle basınç farklılıklarına maruz kalınan zamanlarda ortaya çıkan hastalarda muayene bulguları genellikle normaldir. Bu hastalarda tanı orta kulaktaki basıncı ve ses geçirgenliğini ölçen cihazlar kullanılarak yapılan çeşitli ölstek fonksiyon testleriyle konulabilir. Öztaki tipi fonksiyon bozukluklarının tedavisinde ise problemin içeriğine göre değişen farklı yaklaşımlar vardır.

Tüpün sürekli açık olmasına bağlı şikayetleri olan hastaların tedavisinde ve geniş tarafındaki açılış bölgelerini daraltmaya yönelik çeşitli müdahaleler yapılmakla beraber bu müdahaleler sonrasında üsttaki tüpün de kalıcı tıkanmalar da oluşabildiği için patiolisostaki dediğimiz bu problem genel olarak tedavisi zor bir patoloji olarak kabul edilir. Tüpünün tıkanması nedeniyle problem yaşayan hastalarda ise tedavi seçenekleri ve tedavinin etkinliği daha fazla olmaktadır. Enfeksiyon ya da alerjik reaksiyon gibi sebeplere bağlı olarak kısa sürede gelişen üstteki fonksiyon bozukluklarında hem yönelik uygun ilaç tedavisiyle beraber mukoza şişliğini azaltan ilaç ve burun spreyleri genellikle yeterli olmaktadır. Bu hasta grubunda burun içerisindeki enfeksiyon kontrol altına alındıktan sonra kişinin eliyle burnunu kapattıktan sonra ağzı da kapalıyken burun yoluyla hava üflemeye çalışması şeklinde uygulanan manevraları yapması ya da burun yoluyla aralıklı basınçla hava üfleyen çeşitli cihazlarla tedaviye yardımcı olunabilmektedir. Yine sadece uçuş ya da dalış sırasında sorun hastalar basınç farkına maruz kalmadan önce kullandıkları mukoza şişliğini azaltan hap veya sprey şeklindeki ilaçlardan fayda görebilmektedirler. Bu gruptaki hastaların şikayetlerinin sık sık tekrarlaması durumunda üstteki kanalının balon ile genişletilmesi şeklinde uygulanan balon işlemi de tercih edilebilmektedir. Bu işlemle ilgili detayları balon nedir isimli videomda izleyebilirsiniz. Uzun süreli kronik estaki fonksiyonlarında ise ilaçla tedavi çoğu zaman başarısız olmak toplumda yaklaşık yüzde bir civarında karşılaşılan farklı derecelerdeki kronik öltaki tıkanıklıklarının güncel tedavisinde özellikle ciddi orta kulak problemleri oluşmamış hastalar için ilk seçenek genellikle balon olmaktadır.
Balon uygulamasından fayda görmeyen hastalarda ise orta kulak havalanmasını sağlamak için kulak zarı üzerine havalanma tüpü yerleştirilmesi en fazla tercih edilen yöntemdir. Balon işlemi uygulamaya girmeden önceki dönemlerde daha sık uygulanan kulak havalanma tüplerinin en belirgin dezavantajları kulakları üzerinde uzun süre kaldıklarında kalıcı delinmelere, kireçlenmelere, sık enfeksiyonlara neden olmaları, aynı zamanda tüp olan kulakların sürekli sudan korunma gerekliliği nedeniyle hastanın hayat kalitesini olumsuz etkilemeleridir. Uzun yıllar devam eden ciddi, tüpü tıkanıklıklarına bağlı olarak kulak zarında ileri derecede çökme ve orta kulak yapılarına yapışma ya da kronik kulak enfeksiyonları oluşan hastalarda ise orta kulağa yönelik cerrahi müdahaleler gündeme gelmektedir. Tüpü ve hastalıkları hakkındaki bilgiler kısaca bu şekilde. Siz de konu hakkındaki görüşlerinizi ve sorularınızı videonun altındaki bölüme yazarak bana iletebilirsiniz. Kulak, burun, boğaz hastalıkları ve yüz estetik cerrahisi alanlarında yayınladığım benzer videoları takip etmek için kanalıma abone olmayı unutmayın.