Baş Dönmesi (Vertigo)
“Baş dönmesi” ya da yaygın olarak kullanılan “vert...
İnsanlar arası iletişimde en fazla kullanılan araç konuşmadır. Bebekler konuşmayı çevrelerinde konuşulanları duyarak öğrenirler. Normal konuşma gelişimi normal işitme ile mümkün olabilmektedir. İşitme kayıpları ise bebeklerin konuşmayı öğrenmesini dolayısı ile dili-lisanı öğrenmesini olumsuz etkilemektedir. Kaybın derecesi arttıkça konuşma üzerine olan etkisi artar ve giderek konuşmanın anlaşılabilirliği azalırken belli seviyenin üzerindeki işitme kayıplarında konuşma kendiliğinden öğrenilemez.
Hava yolu ile iletilen bir enerji olan ses ortamdan kulak kepçesi yolu ile toplanarak dış kulak yoluna iletildikten sonra dış kulak yolundan geçerek kulak zarı üzerinde basınç etkisi ile titreşim oluşturur, bu titreşim kulak zarından orta kulak kemikçikleri vasıtası ile iç kulağa aktarılır. Mekanik enerji buradaki sinir hücrelerinde elektrik enerjisine dönüştürülür ve işitme siniri yoluyla beyne iletilir. Dış ve orta kulak kaynaklı işitme kayıplarında ses bu ortamlardan geçerken enerji kaybeder, iç kulak kaynaklı kayıplarda ise işitmeyi sağlayan hücrelerin sese hassasiyeti azalmıştır, işitmeyi sağlayacak şekilde uyarılabilmeleri için daha yüksek şiddette ses gereklidir. Ses enerjisi desibel (dB) birimi ile ifade edilmektedir. Toplumda duyulabilen en düşük ses enerjisi ortalaması 0 dB olarak kabul edilir. Desibel cinsinden işitme kayıplarının yüzdesel olarak ifadesi yaklaşık şu şekildedir:
Farklı seslerin enerjileri de farklıdır, özellikle “s, z, p, t” gibi sessiz harfler oldukça düşük enerjiye sahiptir ve 30 dB gibi hafif işitme kayıplarında bile duyulmaları güçleştiğinden konuşmada bozulma meydana gelmektedir. Konuşma öğrenildikten sonra oluşan kayıplarda bu sesler duyulmasa bile beyinde boşluklar doldurulduğundan konuşma etkilenmeyebilir. Yeni öğrenme dönemindeki bebekler ise ancak tüm sesleri doğru ve temiz olarak duyarlarsa doğru olarak konuşmayı öğrenebilirler.
Bebeklerde fark edilerek düzeltilmeyen işitme kayıpları konuşma ve dil gecikmesine, konuşmanın bozulmasına, duygusal ve sosyal problemlere, okul başarısının düşmesine neden olur. Tanı geciktikçe olumsuz sonuçlar da artar. Bu nedenle işitme kaybı olan bebeklerde en kısa zamanda düzeltici önlemler alınmalıdır.
Normal işiten bebek;
İlk yıl boyunca işitme yolları boyunca beynin farklı bölgelerindeki sinir hücreleri olgunlaşır işitsel uyaranlara paralel olarak beyindeki sinir hücreleri ve işitme ile ilgili bölgeler arasında çok sayıda yeni sinir bağlantıları oluşur. İşitsel uyaranların duyulmaması bu nörolojik gelişimi de bozar, kaybın yerine konmasında gecikme ise geri dönüşü zor problemlere neden olabilir. Bu nedenle işitme kaybının mümkün olan en erken zamanda saptanması ve uygun yöntem ile işitmenin dolayısı ile konuşma ve lisanın doğru gelişimi sağlanmalıdır.
Erişkinlerde 20 dB’e kadar olan işitme seviyeleri normal kabul edilirken bebek ve çocuklarda 15 dB in üzerindeki işitme seviyeleri işitme kaybı olarak değerlendirilmektedir.
İşitmeye bağlı lisan gelişimini etkileyen başlıca faktörler;
Konuşma ve lisan üzerine çok az etki yapar, hafif dil gecikmesi, hafif konuşma bozukluğu ve hafif öğrenme güçlüğüne neden olur. Okul döneminde dikkat dağınıklığı, derslerde başarısızlık gibi sonuçları olabilir. Sesli harfleri rahat duyarken “S, Z” gibi sessiz harfleri duymakta zorlanırlar. Bu düzeydeki kayıplar fark edilemeyebilir.
Tüm sesleri duymakta zorlanırlar, konuşulanı tam olarak anlamak için cihaza ihtiyaçları vardır. Konuşmada gecikme, dil gelişiminde gecikme, konuşmada bozulma, öğrenme güçlüğü olur. Kelime haznesi sınırlı kalır, cümlelerde hata yapar.Konuşmalarını anlamak zordur.
Konuşma ve lisan yardımsız gelişemez. Erken cihaz uygulaması ve özel eğitim gerekir. Ciddi konuşma sorunu olur.
Cihaz olmadan sesleri duyamazlar. Ciddi konuşma ve lisan sorunu vardır. Konuşmadaki ritmi algılayamazlar. Öğrenme sorunu ciddidir, özel eğitim olmadan lisan öğrenemezler. Konuşmaları monotondur.
Tanı
Yeni doğan ve bebeklerde işitme kaybı 1000 canlı doğumda 1 ila 3 arasında görülmektedir. İşitme kaybı riski taşıyan bebeklerde yapılan taramalarda ancak yarıya yakını uygun zamanda tespit edilebilmektedir. Kayıpların hayatın ilk 3 ayı içinde tespit edilmesi ve en geç 6 aylık olana kadar uygun yöntemle işitmenin sağlanması kritiktir.
Yeni doğanlarda işitme taraması protokolleri giderek yaygınlaşmaktadır. Bu alanda tanı ve zamanında tedavi oranlarını artırmak için kadın doğum uzmanlarının, pediatri uzmanlarının, aile hekimlerinin, hemşire ve ebelerin ve toplumun konu ile ilgili farkındalığının artırılması gereklidir. Tüm yeni doğanlarda işitme taraması yapılması gerekmekle beraber özellikle bazı risk faktörlerinin varlığında işitmenin çok dikkatli olarak değerlendirilmesi gerekir.
Bunlar;
Yeni doğan döneminde (0-28 gün)
29 Gün – 2 Yaş döneminde tekrar değerlendirme gereken durumlar
29 Gün- 3 Yaş arası 6 ayda bir düzenli kontrol gereken durumlar
İletim tipi & Sensörinöral tip
Kalıtımsal (%70 Sendromla birlikte değildir)
Kalıtımsal olmayan
Kalıtımsal olmayan işitme kaybı nedenleri:
Enfeksiyonlar
Doğum sırasında oluşan nedenler
Sarılık (bilirubin yüksekliği)
İşitmeyi etkileyen (ototoksik) ilaçlar ve kimyasal maddeler
Travmalar
Gürültü
Kızamıkçık: Kalıcı immünite bırakmaz, gebelik öncesi aşılanma önerilir.
Kabakulak: En sık çocukluk çağı sensörinöral işitme kaybı nedenidir, %80 tek kulağı tutar.
Toksoplazma: Parazitli ev hayvanları ile temas ile geçer. %90 doğumda bulgu yoktur. İşitme kaybı oluşur.
Menenjit: Sonradan oluşan işitme kayıplarının en sık nedenidir. H. Influenza en sık etkendir.
Hikaye
Muayene: Dış kulak, orta kulak problemlerinin tanısında anlamlıdır.
İşitme değerlendirmesi
Sese reaksiyon verme
İşitme Testleri
Sübjektif testler
Objektif testler
Laboratuar Testleri
Radyolojik değerlendirmeler
Amaç: İşitme kayıplarını ilk 3 ay içerisinde tespit ederek en geç 6 aylıkken cihaz uygulamasına başlayabilmektir. Tüm yeni doğan bebeklerin bir protokol çerçevesinde değerlendirilmesi gerekir.
İşitme Kayıpları Nedir? Hakkında daha fazla bilgi almak istiyorsanız eğer ki; İlgili linke tıklayabilirsiniz.
https://www.teomandal.com/isitme-kayiplari